Uchwała w sprawie przyjęcia sprawozdania z realizacji w latach 2009 - 2011 Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami w Gminie Mieszkowice na lata 2009 - 2013

Uchwała Nr …........... 2012

Rady Miejskiej w Mieszkowicach

z dnia 18 października 2012 roku

w sprawie przyjęcia sprawozdania z realizacji w latach 2009 - 2011 „Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami w Gminie Mieszkowice na lata 2009 - 2013”

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z 2002r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 214, poz. 1806; z 2003r. Nr 80, poz. 717, Nr 162, poz. 1568; z 2005r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, poz. 1203, Nr 172, poz. 1441, Nr 175, poz. 1457; z 2006r. Nr 17, poz. 128, Nr 181, poz. 1337; z 2007 r. Nr 48, poz. 327, Nr 138, poz. 974, Nr 173, poz. 1218; z 2008r. Nr 180, poz. 1111, Nr 223, poz. 1458; z 2009r. Nr 52, poz. 420, Nr 157, poz. 1241; z 2010r. Nr 28, poz. 142 i poz. 146, Nr 40, poz. 230, Nr 106, poz. 675); z 2011r. Nr 21, poz. 113, Nr 117, poz. 679, Nr 134, poz. 777, Nr 217, poz. 1281, Nr 149, poz. 887; z 2012 poz. 567), art. 87 ust. 5 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568; z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 238, poz. 2390; z 2006 r. Nr 50, poz. 362, Nr 126, poz. 875; z 2007 r. Nr 192, poz. 1394; z 2009 r. Nr 31, poz. 206, Nr 97, poz. 804; z 2010 r. Nr 75, poz. 474, Nr 130, poz. 871) Rada Miejska w Mieszkowicach uchwala, co następuje:

§ 1. Przyjmuje się sprawozdanie z realizacji „Gminnego Program Opieki nad Zabytkami w Gminie Mieszkowice na lata 2009 - 2013”, za lata 2009-2011, w brzmieniu załącznika do niniejszej uchwały.

§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Mieszkowic.

§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

UZASADNIENIE

Uchwałą Nr XXV/201/08 Rady Miejskiej w Mieszkowicach z dnia 23 grudnia 2008 roku został przyjęty Gminny Program Opieki nad zabytkami w Gminie Mieszkowice na lata 2009 - 2013. Zgodnie z art. 87 ust. 5 z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z realizacji programów burmistrz, sporządza, co 2 lata sprawozdanie, które przedstawia radzie miejskiej.

Załącznik do niniejszej uchwały przedstawia zakres działań podejmowanych w ochronie zabytków w Gminie Mieszkowice w latach 2009-2011.

Załącznik do uchwały Nr ….............

Rady Miejskiej w Mieszkowicach

z dnia 18 października 2012 r.

Sprawozdanie z realizacji Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami

w Gminie Mieszkowice za lata 2009 - 2011

Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) w sposób kompleksowy reguluje kwestie związane z prawną ochroną zabytków. Ustawa określa przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi, zasady finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach, a także organizację organów ochrony zabytków. Ustawa nakłada na organy administracji rządowej i samorządowej obowiązek zapewnienia warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych dla ochrony dóbr kultury.

Zgodnie z ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Gmina Mieszkowice posiada Gminny Program Opieki nad Zabytkami w Gminie Mieszkowice na lata 2009 - 2013, który uzyskał pozytywną opinię Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie i został przyjęty Uchwałą Rady Miejskiej w Mieszkowicach Nr XXV/201/08 z dnia 23 grudnia 2008 roku.

Celem gminnego programu opieki nad zabytkami jest zahamowanie degradacji substancji zabytkowej i zachowanie wartościowych zasobów dziedzictwa kulturowego oraz kształtowanie atrakcyjnego wizerunku Gminy Mieszkowice.

Zadania określone w programie realizowane są poprzez działania władz samorządowych, zarówno prawne (zapisy dotyczące ochrony zabytków w zmianie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego), jak i finansowe (przeznaczanie środków z budżetu gminy na ochronę zabytków).

Gminny program opieki nad zabytkami określa kierunki podejmowanych przez gminę działań, mających na celu szeroko pojętą ochronę dziedzictwa kulturowego. Zgodnie z ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z realizacji Gminnego programu opieki nad zabytkami Burmistrz Mieszkowic sporządza sprawozdanie, które przedstawia radzie miejskiej.

W oparciu o zapisy art. 22 ust. 4 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w 2009 roku opracowana została Gminna Ewidencja Zabytków, która obejmuje zlokalizowane na terenie miasta i gminy Mieszkowice zabytki nieruchome wpisane do rejestru oraz ujęte w ewidencji konserwatorskiej. W okresie objętym sprawozdaniem kolejne dwa obiekty zabytkowe, które były ujęte w ewidencji konserwatorskiej zostały wpisane do rejestru zabytków województwa zachodniopomorskiego. Są to:

• kościół p.w. Najświętszego Zbawiciela wraz z otoczeniem w Sitnie - decyzją Zachodniopomorskiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie został w dniu 15 maja 2009 roku wpisany do rejestru zabytków województwa zachodniopomorskiego pod numerem rejestru A-396;

• kościół pw. Wniebowzięcia NMP wraz z otoczeniem, stanowiącym czynny cmentarz przykościelny, w Troszynie - decyzją Zachodniopomorskiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie został w dniu 13 stycznia 2011 roku wpisany do rejestru zabytków województwa zachodniopomorskiego pod numerem rejestru A-779.

W Gminie Mieszkowice od 2009 roku istnieje możliwość ubiegania się o dotację na zabytek wpisany do rejestru zabytków. Rada Miejska w Mieszkowicach podjęła uchwałę Nr XXII/171/08 z dnia 18 września 2008r. w której zostały określone zasady udzielania dotacji na sfinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru.

W 2009 roku została przyznana dotacja celowa na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych dla dwóch zabytków położonych na terenie Gminy Mieszkowice:

• Parafia Rzymskokatolicka p.w. Narodzenia NMP w Zielinie otrzymała dotację w wysokości 8.415 zł na renowację dwóch witraży figuralno-ornamentalnych z wyobrażeniami ewangelistów w kościele parafialnym w Zielinie. Witraże te decyzją Zachodniopomorskiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie zostały w dniu 10 kwietnia 2006 roku wpisane do rejestru zabytków województwa zachodniopomorskiego pod numerem rejestru B-58.

• Parafia Rzymskokatolicka p. w. Wniebowzięcia NMP w Troszynie otrzymała dotację w wysokości 66.000 zł na wymianę pokrycia dachowego na kościele filialnym w Sitnie. Kościół p.w. Najświętszego Zbawiciela wraz z otoczeniem w miejscowości Sitno, decyzją Zachodniopomorskiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie został w dniu 15 maja 2009 roku wpisany do rejestru zabytków województwa zachodniopomorskiego pod numerem rejestru A-396.

W kolejnych latach 2010 i 2011 żaden podmiot z terenu Gminy Mieszkowice uprawniony do złożenia wniosku nie zabiegał o dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru.

Gmina nie ma możliwości udzielania pomocy finansowej na opiekę nad zabytkiem nie wpisanym do rejestru. Z tych też względów utrudnione jest egzekwowanie od właścicieli wykonania określonych niezbędnych prac przy zabytku. W większości przypadków (stare chałupy, stodoły, budynki gospodarcze) właściciele nie są zainteresowani właściwym eksponowaniem obiektu, a wręcz zabiegają o jego likwidację w celu uzyskania terenu pod kolejną zabudowę.

W czasie obowiązywania Programu Rada Miejska podjęła uchwały o przystąpieniu do opracowania zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Mieszkowice oraz kilku miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W toku procedur planistycznych przeprowadzono uzgodnienia projektów planów miejscowych oraz zmiany studium z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Szczecinie, którego wszystkie uwagi zostały uwzględnione w opracowaniach.

W stosunku do obiektów będących własnością Gminy i stanowiących zabytki, bądź położonych na terenach wpisanych do rejestru, każde działanie remontowe, bądź instalacyjne niezbędne do wykonania wewnątrz lub na zewnątrz budynku, uzgadniane jest z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

Jednym z ważniejszych celów Gminnego Programu Opieki nad zabytkami jest zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania.

Stan zachowania budynków mieszkalnych, mieszkalno-usługowych stanowiących zasób mieszkaniowy Gminy jest zróżnicowany. Niektóre obiekty są zachowane w dobrym stanie, jednak są też takie, które wymagają podjęcia pilnych działań konwerwatorskich i remontowych.

W okresie sprawozdawczym Gmina, w ramach bieżącego utrzymania mienia komunalnego i w ramach przeznaczonych w budżecie środków finansowych, podjęła działania rewaloryzacyjne w zakresie wymiany pokrycia dachowego, stolarki okiennej i drzwiowej oraz odnowy elewacji kilku kamienic położonych na terenie Starego Miasta:

• budynek administracyjny urzędu - ratusz (wymiana pokrycia dachowego, odnowienie elewacji)

• budynek mieszkalno-usługowy przy ul. Dąbrowszczaków 8 (wymiana pokrycia dachowego)

• budynek mieszkalny przy ul. Mickiewicza 2 (wymiana pokrycia dachowego oraz stolarki okiennej i drzwiowej)

• budynek mieszkalny przy ul. Słowackiego 1 (wymiana pokrycia dachowego oraz stolarki okiennej i drzwiowej, odnowienie elewacji)

• budynek mieszkalny przy ul. T. Kościuszki 18 (wymiana pokrycia dachowego)

• budynek mieszkalny przy ul. Plac Wolności 6 (odnowa elewacji - współudział Gminy w finansowaniu zadania)

Budynek mieszkalny - kamienica przy ul. Słowackiego 1

kamienica przy ul. Plac Wolności 6

budynek administracyjny Urzędu Miejskiego

W ramach działań mających na celu poprawę stanu zachowania zabytków i poprawy walorów estetycznych Starego Miasta, w 2009 roku opracowane zostały projekty budowlano-wykonawcze na przebudowę schodów na oraz budowę fontanny na Placu Wolności.

Dla ochrony elementów dziedzictwa archeologicznego obszaru gminy ustalone zostały strefy ochrony stanowisk archeologicznych:

1. strefy „W.II” - częściowej ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych,

2. strefy „W.III” - ograniczonej ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych

Ochrona dziedzictwa archeologicznego, nie polega tylko na uzyskiwaniu opinii i decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie przy opracowywaniu planów miejscowych, lecz każdorazowo przy wydawaniu warunków zabudowy dla terenu położonego w obrębie stanowiska archeologicznego przeprowadzane jest uzgadnianie lub opiniowanie przez WKZ.

Szczególnej ochronie poddane są stanowiska archeologiczne w Czelinie, na których prowadzone są ratownicze badania wykopaliskowe przez pracowników Działu Archeologii Muzeum Narodowego w Szczecinie. Ze względu na ilość i jakość odkrywek jest to jeden z cenniejszych skarbów dziedzictwa archeologicznego w skali kraju.

Za duży sukces należy uznać wzrost świadomości mieszkańców Czelina w zakresie ochrony stanowisk archeologicznych, czego przejawem jest zgłaszanie przez mieszkańców wsi, odpowiednim organom, przypadków trwałej degradacji zasobów archeologiczych poprzez nielegalny pobór żwiru z miejsc, gdzie usytuowane jest stanowisko archeologiczne. Ważne również jest udzielane wsparcie logistyczne i pomoc rzeczowa dla archeologów pracujących przy wykopaliskach, a także oddanie wykopanych w innych miejscach wsi przedmiotów zabytkowych o cechach archeologicznych do Działu Archeologii w Muzeum Narodowym w Szczecinie.

Zdjęcia przedmiotów codziennego użytku

odkryte na stanowisku archeologicznym w Czelinie

W okresie objętym sprawozdaniem Gmina Mieszkowice czyniła starania w celu pozyskania unijnych środków finansowych na opiekę nad zabytkami i odnowę zabytków będących własnością Gminy:

1. „Odtworzenie partii murów obronnych w Mieszkowicach przy ul. Granicznej etap I - Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego” - projekt został złożony w 2010 i zatwierdzony. Obecnie znajduje się na liście rezerwowej. Przewidywany koszt inwestycji wynosi 701.123,64 zł,

2. „Rewitalizacja kamienic położonych na terenie Starego Miasta w Mieszkowicach” - projekt złożony w lipcu 2011 r., w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007-2013, został pozytywnie rozpatrzony przez Urząd Marszałkowski; Gmina przystąpiła do realizacji projektu. Zadanie obejmuje wymianę pokrycia dachowego, stolarki okiennej i drzwiowej, odnowienie klatek schodowych, remont elewacji na czterech wielorodzinnych budynkach mieszkalnych położonych przy ul. T. Kościuszki 11, Dąbrowszczaków 11, H. Sienkiewicza 1 i 44. Realizacja inwestycji planowana jest w latach 2012-2013. Wartość zadania wyniesie 782.951 zł.

3. „Odnowa zabytkowego parku wiejskiego w Troszynie” - projekt został złożony w sierpniu 2010 r., uzyskał pozytywną ocenę Urzędu Marszałkowskiego, obecnie trwa realizacja projektu. Zakres inwestycji obejmuje uporządkowanie i przekształcenie terenu poprzez odtworzenie alejek spacerowych, wprowadzenie elementów małej architektury oraz uporządkowanie zieleni w części tzw. użytkowej parku. Wartość projektu to kwota 277.229,72 zł.
    

4. „Turystyczne zagospodarowanie terenu przy pierwszym słupie granicznym w Czelinie” - projekt został złożony w sierpniu 2010 r., uzyskał pozytywną ocenę Urzędu Marszałkowskiego, obecnie trwa realizacja projektu. Zakres inwestycji obejmuje: uporządkowanie i przekształcenie terenu poprzez wprowadzenie trzech stref funkcjonalnych, ciągów pieszych, elementów małej architektury, uporządkowanie zieleni oraz wyznaczenie strefy postojowej dla samochodów osobowych i autokarów. Wartość projektu to kwota 672.409,20 zł.
    

5. „Promocja uroczystości patriotycznych w Rejonie Pamięci Narodowej” - w grudniu 2011 r. Gmina otrzymała decyzję o dofinansowaniu projektu złożonego w ramach działania „Wdrażanie Lokalnych Strategii Rozwoju dla Małych Projektów” objętego PROW na lata 2007-2013. Zakres obejmuje organizację uroczystości z okazji rocznic forsowania Odry, wybuchu II wojny światowej i przeprowadzenie biegu „Mieszkowicka Nadodrzańska Dziesiątka”. Wartość projektu 17.847,74 zł.

W ramach działań informacyjnych, popularyzacyjnych i edukacyjnych związanych z promocją zabytków i walorów turystyczno-krajoznawczych, Gmina zrealizowała następujące zadania:

1. Na terenie miasta oraz w każdym sołectwie gminy umieszczone zostały tablice informacyjne z rysem historycznym danej miejscowości w wersji dwujęzycznej (polsko-niemieckiej), ze względu na przygraniczne położenie Gminy, ustawiono kierunkowskazy w mieście wskazujące dojście do obiektów zabytkowych i do obiektów użyteczności publicznej. Dostępność wnętrz obiektów zabytkowych (kościołów) dla osób odwiedzających uzależniona jest od ich właścicieli.

2. Na stronie internetowej gminy w 2009 r. utworzona została zakładka Gminna Ewidencja Zabytków, w której zamieszczono gminną ewidencję zabytków (373 pobrań od 2011r.), uchwałę określającą zasady udzielania dotacji na sfinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru (97 pobrań od 2011r.), a także Gminny Program Opieki nad Zabytkami w Gminie Mieszkowice na lata 2009-2013 (278 pobrań od 2011 r.).

3. Promowanie historycznego charakteru Gminy w różnego rodzaju publikacjach i wydawnictwach finansowanych i współfinansowanych z budżetu Gminy:

• 2009 r. - mapa turystyczna „Mieszkowice Miasto i Gmina - 2000 szt., koszt 3.400zł,

• 2009 r. „Samorządy - Miasta i Gminy Najlepsze w Polsce” - koszt 5.900 zł,

• 2010 r. - Prezentacja w Informatorze Turystycznym Pomorza Zachodniego - koszt 2.900 zł,

• 2010 r. - foldery promocyjne - 1000 szt., koszt 3.100 zł;

• 2011 r. - Prezentacja w Informatorze Turystycznym Pomorza Zachodniego - koszt 3.000 zł,

• 2011 r. - Prezentacja w publikacji „Powiat Gryfiński od rzemiosła do przemysłu” - koszt 2.000 zł;

• 2011 r. - kieszonkowa mapa turystyczna - 1000 szt., koszt 1.200 zł;

• 2011 r. - foldery promocyjne Nordic Walking - 500 szt., koszt 2.800 zł.

4. W latach 2009, 2010 Gmina uczestniczyła w Targach Turystycznych MARKET TOUR Szczecin „Piknik nad Odrą”, podczas których przedstawiana była oferta turystyczna Gminy Mieszkowice.

5. W szkołach podstawowych i gimnazjum działających na terenie Gminy Mieszkowice prowadzone są zajęcia dotyczące historii regionu/gminy/miejscowości i lokalnych zabytków w następujących formach:

• zajęcia plastyczne, muzyczne, przyrodnicze,

• pogadanki na godzinach wychowawczych,

• coroczny udział w gminnym konkursie „Co wiem o Ziemi Mieszkowickiej”

• apele okolicznościowe, wieczornice z okazji rocznic lokalnych wydarzeń historycznych,

• organizacja spotkań byłych i obecnych mieszkańców z poszczególnych miejscowości gminy,

• udział w wycieczkach szlakiem Pamięci Narodowej,

• udział w uroczystościach upamiętniających wydarzenia historyczne o zasięgu krajowym.

Realizując wspieranie działalności środowisk zajmujących się ochroną i opieką nad zabytkami, podczas uroczystych obchodów 66. rocznicy forsowania Odry, podpisano porozumienie o współpracy Gminy Mieszkowice z Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu na rzecz wspólnych działań dotyczących popularyzacji historii szlaku bojowego 1 Armii Wojska Polskiego w czasie II wojny światowej, edukacji regionalnej Nadodrza oraz upowszechniania dziedzictwa kulturowego Pomorza Zachodniego.

W budynku Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Mieszkowicach od 2004 r. istnieje Mieszkowicka Izba Pamięci, której kustosz czyni wiele starań o pozyskanie, właściwe zabezpieczenie i wyeksponowanie zgromadzonych zasobów dokumentujących historię regionu.

Podsumowując realizację Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami, należy stwierdzić, że cele programowe zostały osiągnięte. Finansowanie zadań następowało w ramach wyodrębnionych na ten cel środków budżetowych oraz pozyskanych od instytucji zewnętrznych. Wypracowano różne formy współdziałania różnych podmiotów przy ochronie gminnych zabytków. Zwiększyło się zainteresowanie społeczne obiektami zabytkowymi oraz ich ochroną w Gminie. Podjęto inicjatywy dotyczące wyeksponowania posiadanych obiektów i rozpoczęto działania na rzecz uatrakcyjnienia ich pod względem turystycznym i edukacyjnym. Poprawił się również stan zachowania niektórych obiektów zabytkowych.

W zakresie ochrony gminnych zabytków pozostało do wykonania wiele zadań, które ze względu na konieczność zaangażowania znacznych środków finansowych należałoby rozłożyć na kolejne lata.

Sporządziła Dorota Karolak

Metadane - wyciąg z rejestru zmian